Od zarania dziejów człowiek zastanawiał się kim jest, co rządzi jego zachowaniami, jakie motywacje nim kierują i co jest źródłem jego wewnętrznego dobrostanu. Jednak dopiero w ostatnim dziesięcioleciu nastąpił gwałtowny wzrost badań naukowych nad psychologiczną naturą duchowości oraz cechami lub stanami, które przyczyniają się do rozkwitu i rozwoju ludzkości.
5 typów potrzeb człowieka według Maslowa
W połowie XX wieku psycholog Abraham Maslow wywołał rewolucję na tym polu, kiedy przedstawił swoją teorię potrzeb człowieka. Wyróżnił on 5 rodzajów potrzeb człowieka, które są motywatorami ludzkich zachowań:
- potrzeby fizjologiczne,
- potrzeby bezpieczeństwa,
- potrzeby miłości i przynależności,
- potrzeby szacunku i uznania,
- potrzeby samorealizacji i transcendencji.
Potrzeba w jego rozumieniu jest to odczuwalny brak czegoś, który powoduje, że człowiek podejmuje działania zmierzające do likwidacji tego braku. Nie może on nie zaadresować tego braku.
Potrzeby fizjologiczne – dotyczą, jak sama nazwa wskazuje, fizjologii człowieka, a więc potrzeby jedzenia, picia, seksu czy odpoczynku. Jeżeli potrzeby te zostaną zaspokojone, stopniowo uwalniane są nowe – wyższe potrzeby.
Kolejne w hierarchii są potrzeby związane z poczuciem bezpieczeństwa człowieka, potrzeba ładu, opieki i oparcia, braku lęku czy bezpieczeństwo ekonomiczne. Gdy te zostaną zaspokojone pojawia się potrzeba miłości, akceptacji i przynależności. Człowiek zaczyna odczuwać potrzebę relacji międzyludzkich: przyjaźni, związków emocjonalnych i miłości.
Kiedy również i te potrzeby zostaną zaspokojone, człowiek zaczyna szukać więzi społecznych. Angażuje się w większe sieci połączeń: partie polityczne, organizacje, religie, po to, by zaspokoić swoją potrzebę przynależności.
W kolejnym etapie człowiek zaczyna chcieć się wyróżnić, podkreślić swoją indywidualność, a także mieć jakiś swój wkład w uczynienie świata lepszym, co zaspakaja jego potrzebę szacunku i uznania.
Na samym końcu Maslow umieścił potrzebę samorealizacji i transcendencji, czyli dążenie człowieka do realizacji własnego potencjału, rozwijania swoich talentów i możliwości. Chęć rozwoju, doskonalenia się czy ekspresji artystycznej, a także potrzebę doświadczania różnorakich wrażeń estetycznych, czy osiągania odmiennych stanów świadomości i jedności z samym sobą.
Może cię również zainteresować artykuł: Samoświadomość – podróż życia na którą warto się wybrać (Pomysły na pierwszy, świadomy krok!)
Źródło: pixabay.com
Czym jest psychologia duchowa?
Teoria Maslowa i uznanie transcendencji jako najwyższego poziomu ludzkich motywacji, przyczyniła się do powstania nowego kierunku psychologii, nazywanego psychologią transpersonalną albo psychologią duchową. Jej zadaniem jest według Maslowa „badanie dalszych zasięgów ludzkiej natury”. W ramach tej nauki bada się zatem transpersonalne i transcendentalne aspekty duchowych doświadczeń człowieka obejmujące między innymi: doświadczenia szczytowe, stany jedności świadomości, ekstazy, doświadczeń mistycznych, bycia, istoty, ducha, ścieżek duchowych, olśnienia, zachwytu oraz zdumienia. Jest to psychologia całościowa (holistyczna), która uwzględnia ważną rolę stanów transcendentalnych, stanów mistycznych, doświadczeń psychodelicznych i innych niezwykłych i wyjątkowych stanów świadomości we wspieraniu osobistej transformacji, dobrego samopoczucia i optymalnego rozkwitu człowieka. Łączy mądrość duchowych tradycji świata i współczesną psychologię. Pomaga w kryzysie egzystencjonalnym i duchowym.
Co charakteryzuje człowieka samorealizującego się?
Za jednego z najbardziej wpływowych teoretyków w tej dziedzinie psychologii uważa się Kena Wilbera, amerykańskiego filozofa. On sam jednak odcina się od tej dyscypliny na rzecz psychologii integrującej. Jest on jednak autorem charakterystyki człowieka samorealizującego się. Wilber zauważył, że człowiek dążący do samorealizacji ma bardziej obiektywne postrzeganie rzeczywistości wykraczające poza jego uwarunkowania, uprzedzenia czy swoje narracje na ten temat. Ma również większe poczucie niezależności, samodzielności oraz wolności. Nie szuka aprobaty innych i nie potrzebuje uwierzytelniania własnej wartości u innych. Potrafi się dużo lepiej komunikować z innymi, dzięki czemu tworzy bardziej satysfakcjonujące relacje. Jest bardziej altruistyczny i humanitarny, bo identyfikuje się z ludzkością. Odznacza się większą kreatywnością i pomysłowością, gdyż ma dużo większy kontakt z własną spontanicznością. Całe życie dąży do rozwoju własnych talentów i umiejętności i jest bardzo elastyczny. Ma poczucie celu w życiu i misji do spełnienia. Częściej też niż inni doświadcza odmiennych stanów świadomości czy szczytowych doświadczeń. Dąży do integracji i syntezy wszelkich prawd, które zdoła pojąć. Rozumie jedność.
Może cię również zainteresować artykuł: Schematy w naszym życiu – 4 niezbędne kroki, by je zmienić
Źródło: pixabay.com
Przebudzenie a psychologia
Człowiek samorealizujący się może doznać swoistej metamorfozy, która zupełnie zmieni sposób w jaki postrzega on siebie i życie. Psychologia transpersonalna stara się również wyjaśnić to zjawisko doświadczenia przez człowieka tzw. „przebudzenia” wywołanego najczęściej poprzez traumę psychiczną, kontakt z naturą czy praktyki duchowe lub religijne.
W swoich najnowszych badaniach stan „przebudzenia” scharakteryzował angielski psycholog Steve Taylor. Cechą tego stanu jest jego zdaniem:
- poczucie harmonii i znaczenia,
- poczucie uniesienia lub spokoju,
- brak lęku i niepokoju,
- zintensyfikowana percepcja,
- rozpad ego lub transcendencja,
- poczucie połączenia i jedności (z innymi ludźmi, naturą lub całym wszechświatem),
- poczucie miłości,
- wzrost zachowań prospołecznych, współczucia i służby dla innych,
- zmienione postrzeganie czasu,
- poczucie głębszej wiedzy i wewnętrznej ciszy.
Zainteresowanie rozwojem duchowym w dzisiejszych czasach jest naturalną potrzebą człowieka. Jego kolejnym krokiem w ewolucji. I stanowi przeciwwagę dla starego porządku świata opartego na iluzji oddzielania człowieka od reszty świata. Tylko człowiek samorealizujący się może doświadczyć pełni wolności, miłości, uważności i szacunku do życia w całej swoje różnorodności.
Agata Dzierżawa
autorka bloga o rozwoju duchowym „A Journey to Yourself”: www.ajourneytoyourself.com/pl/
www.facebook.com/ajourneytoyourself/
www.instagram.com/ajourneytoyourself/
Źródła:
medium.com/@johnnystork/what-is-transpersonal-psychology-can-it-change-the-world-f1952182b297
pl.wikipedia.org/wiki/Hierarchia_potrzeb
Science of Self-Actualization Course with Ken Wilber 24th of May 2019 Sacred Media LLC https://actualizeos.com
thepsychologist.bps.org.uk/volume-31/september-2018/awakening
