W kontekście historycznym męczennik to ktoś, kto decyduje poświęcić całe swoje życie, dobrobyt i szczęście za coś, co uważa za słuszne i/lub święte. Chociaż termin ten używany jest do dnia dzisiejszego, obecnie ma nieco inne znaczenie. Opisuje on osoby, które decydują się czuć i zachowywać jak ofiary. Dzisiejsi męczennicy poświęcają swoje własne potrzeby dla dobra i szczęścia innych.
W dzisiejszych czasach formuła męczennika odnosi się do osoby, która w pełni poświęca się dla innych, ignorując dosłownie własne potrzeby. Odpycha swoje szczęście, zadowolenie i spełnienie marzeń po to, aby służyć drugiej osobie (lub osobom). Do tego męczennik posiada ogromne uczucie bezradności, czując, że nie ma wyboru i że jest ofiarą żądań bliskich i współpracowników. Posiadanie kompleksu męczennika dodatkowo pozwala unikać poczucia winy i wstydu. Doprowadza do omijania odpowiedzialności za siebie, a co najważniejsze do unikania samorozwoju. Bycie męczennikiem zasadniczo wiąże się z ciągłym obwinianiem za choroby, rozczarowania, zmiażdżone marzenia i problemy emocjonalne.
Dlaczego ktoś miałby zostać męczennikiem?
Kompleks męczennika to niszczycielski wzór zachowania, w którym dana osoba poprzez poświęcenie szuka cierpienia lub prześladowania, aby poczuć się “dobrze” ze sobą. Przyjmuje taką rolę w swojej codzienności, bardzo często ze szkodą dla relacji, szczęścia i samorozwoju.
Dlaczego niektórzy ludzie stają się męczennikami? Istnieje wiele potencjalnych powodów:
1. Doświadczenia z dzieciństwa
Dzieciństwo kształtuje nas znacząco i bardzo często kompleks męczennika rozwija się poprzez przyjęcie wzorców zachowań i wartości rodziców. Na przykład, jeśli matka lub ojciec byli ofiarami, które porzuciły swoje marzenia i nadzieje, prawdopodobnie dziecko przejmie te wartości. Mały człowiek nieświadomie przejmuje wiele cech i zwyczajów swoich opiekunów.
2. Poczucie własnej wartości
Rozwój podstawowych przekonań i poczucie własnej wartości ma ogromny wpływ na postęp kompleksu męczennika. Im gorzej dana osoba się czuje, tym więcej próbuje ukryć, a skupienie się na życiu innych jest na to najlepszym sposobem. Bycie męczennikiem pozbawia również potrzebę brania odpowiedzialności za własne życie poprzez stanie się kozłem ofiarnym.
3. Uwarunkowanie społeczne/kulturowe
Tradycje i społeczeństwo również mają ogromne znaczenie dla rozwoju kompleksu męczennika. W niektórych społeczeństwach czy krajach, od kobiet tradycyjnie oczekuje się, że będą matczynymi, wychowującymi potomstwo, ofiarnymi gospodyniami domowymi. Kulturowe korzenie determinują wiele myśli i uczuć na temat tego, kim jesteśmy i jacy powinniśmy być.
Jak rozpoznać kompleks męczennika?
Kompleks męczennika jest bardzo podobny do mentalności ofiary. Oba te zaburzenia są bardziej powszechne u osób, które przeżyły traumy czy nadużycia. Jednak te dwa syndromy posiadają pewne subtelne różnice. Osoby z mentalnością ofiary zazwyczaj czują się ofiarami wszystkiego co pójdzie nie tak. Nawet jeśli problem jest błahy. Nie wykazują one zainteresowania rozwiązaniami. Sprawiają wrażenie, jakby chciały po prostu pogrążać się w nieszczęściu. Natomiast kompleks męczennika wykracza poza to. Ludzie z takim kompleksem nie tylko czują się ofiarami i zrzucają winę na innych za swoje niepowodzenia, ale dodatkowo szukają sytuacji, które mogą powodować cierpienie i nieszczęście, a jakby tego było jeszcze mało, mają poczucie powinności poświęcania swojego życia na rzecz osób czy sytuacji, które te cierpienie powodują.
Oto kilka oznak, które mogą świadczyć o posiadaniu kompleksu męczennika:
- Próbujesz zrobić za dużo – często podejmowanie dodatkowej pracy nie oznacza od razu, że posiadasz kompleks męczennika. Jeżeli jednak regularnie akceptujesz narzucone przez kogoś obowiązki, które nie powinny być od ciebie wymagane i czujesz przy tym niechęć oraz zdenerwowanie, ale jednoczenie także czujesz powinność poświęcania się, powinna ci się zapalić czerwona lampka ostrzegawcza. Innym sygnałem ostrzegawczym może być poczucie, że jeśli sam czegoś nie zrobisz, to nie zostanie to w ogóle zrobione i czujesz wewnętrzny przymus, by samemu się tym zająć, nawet jeśli nie jesteś za to w żaden sposób odpowiedzialny.
- Oddajesz wszystko co masz – chęć pomocy najbliższym nie jest niczym nadzwyczajnym. Każdy lubi i chce pomagać. Jednak jeśli oddajesz wszystko co masz, włącznie z ogromem energii oraz czasem, i robisz to tylko po to, aby ktoś dostrzegł cały wysiłek, który włożyłeś w pomoc, należy się zastanowić nad swoim postępowaniem. Wielu osobom przeszkadza brak uznania, wtedy po prostu przestają pomagać. Ale jeśli posiadamy kompleks męczennika, nadal będziemy oferować wsparcie, wyrażając swoją gorycz, skarżąc się sobie lub komuś innemu.
- Czujesz niezadowolenie z pracy i relacji – zadowolenie ze swojej pracy w dzisiejszych czasach jest rzadkością. Czasem również zdarza się, że kończymy w związku, który nie spełnia naszych oczekiwań. Oczywiście w takiej sytuacji możemy odciąć się od pracy jak i drażniącego partnera. Jednak jeśli posiadamy kompleks męczennika, będziemy tkwić w takich relacjach, zauważając brak zadowolenia ze swojego położenia w życiu. Jednak w tym czasie będziemy obwiniać innych za to, gdzie się znajdujemy i będziemy wierzyć, że zasługujemy na coś lepszego z powodu poświęceń i cierpień jakie przeżywamy.
- Każdy czyn wydaje się nieodpowiedni – posiadając kompleks męczennika pomagamy niezależnie od sytuacji swojej i bliskich, i robimy to często nawet nie będąc o to proszonym. Jednak w czasie pomocy wydaje nam się, że bez względu na to co robimy, ludzie nie rozumieją jak bardzo chcemy pomóc i są niezadowoleni z naszej pracy. Mamy wrażenie, że każdy wysiłek kończy się niepowodzeniem, a ktoś kogo wspieramy jest zirytowany naszą pomocą.
- Spędzasz czas z nieodpowiednimi ludźmi – spędzając czas w gronie rodzinnym lub z bliskimi przyjaciółmi nie czujesz się dobrze, ponieważ słyszysz od nich zawsze złośliwe uwagi i słowa krytyki. Jednak mimo takich uwag i złego samopoczucia nadal spędzasz z nimi czas. Zazwyczaj tylko po to, aby słuchać negatywnych obelg na swój temat. Później nadchodzi moment, w którym rozmyślasz o złych cechach, które według innych posiadasz. Zachowując się w ten sposób możesz mieć skłonności do kompleksu męczennika.
Każdy z nas chce być kochany, akceptowany i doceniany. Jeśli jesteśmy wypaleni i urażeni, a mimo to próbujemy w kółko udowodnić światu swoją wartość, robiąc wszystko dla wszystkich, powinniśmy się zastanowić nad swoim życiem i marzeniami. Tendencje męczenników mogą nie wydawać się wielką sprawą, ale mają negatywny wpływ na relacje, samopoczucie, emocje, duchowość i rozwój osobisty.
Może cię również zainteresować artykuł: Psychologowie definiują „mroczny rdzeń osobowości”. Dowiedz się czym jest czynnik D
Aniela Frank
Źródła:
realsimple.com/work-life/life-strategies/martyr-complex
wikihow.com/Recognize-the-Symptoms-of-Martyr-Syndrome
blogs.psychcentral.com/imperfect/2016/10/martyr-complex-how-to-stop-feeling-like-a-victim-create-healthy-relationships/
lonerwolf.com/martyr-complex-symptoms/
healthline.com/health/martyr-complex#martyr-vs-victim
